PGS.TS Vũ Đình Hòa - Học viện Chính sách và Phát triển nhấn mạnh, để giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo tiếp cận vốn được thuận lợi, các tổ chức tín dụng cần đơn giản hóa quy trình cho vay và có tư vấn, hướng dẫn chi tiết để doanh nghiệp có thể dễ dàng nắm bắt.

PV: Năm 2018, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 38/2018/NĐ-CP quy định chi tiết về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo, theo ông, việc thực thi chính sách này trong thực tế thời gian vừa qua đã đạt hiệu quả chưa?

PGS.TS Vũ Đình Hòa: Nghị định 38 đã đặt ra nguyên tắc chung trong hoạt động đầu tư giữa nhà đầu tư là cá nhân và tổ chức với các công ty khởi nghiệp sáng tạo; khuyến khích, định hướng đầu tư khởi nghiệp sáng tạo.

Qua 3 năm triển khai cho thấy hệ thống chính trị từ trung ương đến địa phương đã vào cuộc, chủ động, nghiêm túc thực hiện các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) góp phần tích cực cho hoạt động đầu tư khởi nghiệp tại Việt Nam. Các hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo diễn ra rất sôi nổi vì nhà đầu tư trong nước và nước ngoài đánh giá lạc quan vào môi trường, tiềm năng của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (DNKNST) Việt Nam.

Tuy nhiên, việc tổ chức thực hiện theo nội dung Nghị định 38 còn chậm, tản mát và chưa tập trung do thiếu nguồn lực cũng như công tác triển khai giữa các cơ quan chưa chặt chẽ và thiếu đồng bộ...

Cũng sau hơn 3 năm thực hiện Nghị định số 38 đến nay, cả nước có 7 quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo tư nhân đã thông báo thành lập hợp lệ với số vốn điều kệ 5,91 tỷ đồng. Ngoài ra, trong 38 tỉnh có chương trình, đề án hỗ trợ DNNVV khởi nghiệp sáng tạo, thì chỉ có một số địa phương quan tâm đến nội dung này. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có địa phương nào triển khai được cơ chế sử dụng ngân sách địa phương đầu tư vào DNNVV khởi nghiệp sáng tạo theo Nghị định 38.

PV: Theo ông, doanh nghiệp nhỏ và vừa nên có sự chuẩn bị hay cụ thể hơn là phải đáp ứng được những điều kiện nào để có thể nhận được hỗ trợ từ Quỹ khởi nghiệp sáng tạo cho doanh nghiệp nhỏ và vừa?

PGS.TS Vũ Đình Hòa: Để doanh nghiệp có thể nhận được hỗ trợ từ Quỹ khởi nghiệp sáng tạo, doanh nghiệp phải có những điều kiện cần và đủ sau: Có hệ thống báo cáo tài chính chuẩn chỉnh, đầy đủ thông tin, minh bạch tạo điều kiện dễ dàng cho phía ngân hàng trong thực hiện thẩm định thông tin khách hàng.

Đồng thời, doanh nghiệp cũng phải có đủ tài sản đảm bảo đáp ứng tiêu chí thanh khoản và giá trị đảm bảo tốt theo quy định; chuyên nghiệp trong quản lý tài chính, quản lý rủi ro; có đầy đủ thông tin để tiếp cận được các nguồn hỗ trợ từ Chính phủ; có chiến lược sản xuất kinh doanh hiệu quả khai thác được những giá trị và tiềm năng trong tương lai.

PV: Vậy theo ông, những khó khăn, nhất là khó khăn trong tiếp cận vốn đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa là gì?

PGS.TS Vũ Đình Hòa: Theo tôi, những nguyên nhân hàng đầu gây khó khăn cho DNNVV tiếp cận nguồn vốn đó là thủ tục hành chính phức tạp, điều kiện cho vay quá chặt chẽ đối với khu vực tư nhân, lãi suất cho vay cao, doanh nghiệp không có đủ tài sản thế chấp để vay vốn, doanh nghiệp bị phân biệt đối xử với doanh nghiệp nhà nước.

Ngoài ra, những nguyên nhân khác như chi phí không chính thức, năng lực xây dựng dự án... cũng có những ảnh hưởng nhất định đến quá trình vay vốn của doanh nghiệp.

PV: Ông có đề xuất thế nào để giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể tiếp cận vốn được thuận tiện, hiệu quả hơn?

PGS.TS Vũ Đình Hòa: Để giúp các DNNVV có thể tiếp cận vốn được thuận tiện, hiệu quả hơn, cần tập trung vào các giải pháp như sau.

Thứ nhất là về phía Nhà nước, cần xây dựng các chính sách vĩ mô hỗ trợ DNNVV tiếp cận được với nguồn vốn tín dụng; hạn chế sử dụng các biện pháp hành chính trong điều hành lãi suất để đảm bảo lãi suất trong nền kinh tế vận động theo cơ chế thị trường; thực hiện triệt để và kiên trì các giải pháp hỗ trợ lãi suất, tạo điều kiện thuận lợi cho DNNVV có thể tiếp cận được sự hỗ trợ của Chính phủ. Xây dựng quỹ đầu tư cho DNKNST ở cấp trung ương theo mô hình Fund of funds tránh việc xây dựng các cấp địa phương sẽ không hiệu quả bởi tản mác, chung chung, lãng phí nguồn lực, mang tính cục bộ địa phương.

Thứ hai là về phía tổ chức tín dụng, thiết kế các sản phẩm cho vay đặc thù phù hợp với đối tượng khách hàng là DNNVV theo từng nhóm ngành nghề để có các giải pháp đáp ứng yêu cầu khách hàng một cách linh hoạt. Cải tiến, đơn giản hóa quy trình cho vay, yêu cầu thông tin cung cấp phù hợp với thực tế và có tư vấn, hướng dẫn chi tiết để các DNNVV có thể dễ dàng nắm bắt và thực hiện.

Thứ ba là về phía doanh nghiệp, chủ động nâng cao năng lực tài chính, năng lực hoạt động, quản trị điều hành để đáp ứng các điều kiện vay vốn từ ngân hàng. Tăng cường đầu tư và ứng dụng công nghệ trong việc lập sổ sách kế toán, khai thuế và hải quan điện tử, giao dịch ngân hàng qua internet nhằm giảm chi phí giao dịch, kết nối và chia sẻ thông tin tài chính với các tổ chức tín dụng để dần minh bạch hóa thông tin tài chính, tạo lòng tin trên thị trường. Tích cực tham gia các hiệp hội doanh nghiệp để tiếp cận thông tin về các chính sách, chương trình hỗ trợ đối với DNNVV của Chính phủ, Nhà nước cũng như các tổ chức tín dụng.

PV: Xin cảm ơn ông!