GS.TS. Nguyễn Thị Lang vinh dự trở thành nhà khoa học nữ đầu tiên nhận Giải thưởng Trần Đại Nghĩa

Thành công với nghiên cứu lúa hoang hay còn gọi “Lúa ma”

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình làm nghề nông tại xã Bình Hòa, huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre GS.TS. Nguyễn Thị Lang là nhà khoa học nữ đầu tiên vinh danh nhận Giải thưởng Trần Đại Nghĩa. Bà tốt nghiệp Đại học Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh năm 1979 và công tác tại Sở Khoa học Bến Tre (nay là Sở Khoa học và Công nghệ) được 10 năm.

Quá trình thăng tiến từ năm 1994, bà nhận bằng Tiến sĩ chuyên ngành Di truyền chọn giống đến năm 2009 được bổ nhiệm chức danh Giáo sư. Đến hiện tại, GS.TS Nguyễn Thị Lang là Viện trưởng Viện Nghiên cứu nông nghiệp công nghệ cao đồng bằng sông Cửu Long (tại TP. Cần Thơ).

Nhiều người vẫn nhắc tên GS.TS. Nguyễn Thị Lang cùng chồng bà là GS.TS. Bùi Chí Bửu, Ủy viên Hội đồng Giáo sư Nhà nước nhiệm kỳ 2018 - 2023 và “bảo tàng lúa ma”. Nhà khoa học nữ cho biết: “Thành tựu đột phá cho sự nghiệp của tôi là thành công về nghiên cứu lúa hoang (dân gian gọi là lúa ma), thông qua tạo giống đầu tiên từ nuôi cấy cứu phôi từ cây lúa IR64/Lúa ma, cho ra giống lúa AS996. Lúa ma thành lúa thuần và năng suất cao như AS996 là rất khó nên thành công này gây tiếng vang, nhờ đó quốc tế biết đến”.

Trong 26 năm nghiên cứu khoa học về cây lúa, GS.TS. Nguyễn Thị Lang là tác giả chính của gần 90 giống lúa đã được ứng dụng thực tiễn và thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Trong đó, có 30 giống lúa đạt chuẩn xuất khẩu được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận và đưa vào sản xuất. Nhiều giống lúa đã trở thành thương hiệu nổi tiếng, từ đó, góp phần nâng cao chất lượng, đảm bảo sản xuất lương thực bền vững, an ninh lương thực cho cả nước và nâng cao đời sống của người dân đồng bằng sông Cửu Long.

GS.TS. Nguyễn Thị Lang nói: “Tôi sinh ra trong một gia đình làm nghề nông. Cây lúa luôn gắn bó với cuộc đời và trong sự nghiệp của tôi”.

GS.TS Nguyễn Thị Lang

Không ngừng phấn đấu làm tốt vai trò đối với xã hội  và gia đình 

Ở góc độ xã hội, GS.TS Nguyễn Thị Lang là một phụ nữ có trình độ và sức đóng góp lớn cho xã hội. Bà tạo được ảnh hưởng trong cộng đồng các nhà khoa học trong nước, quốc tế về lĩnh vực nghiên cứu cây lúa. Để làm tốt vai trò xã hội và vai trò trong gia đình, GS.TS Nguyễn Thị Lang chia sẻ: “Biết tổ chức, sắp xếp thời gian lo công việc và giáo dục hai con, vợ chồng cùng chia sẻ, phấn đấu để cùng phát triển”.

Nói về cảm xúc khi là nhà khoa học nữ đầu tiên nhận Giải thưởng Trần Đại Nghĩa, GS.TS. Nguyễn Thị Lang khiêm tốn: “Tôi không nghĩ rằng đây là phần thưởng của riêng mình. Đây là đóng góp chung của nhiều nhà khoa học trong ngành nông nghiệp, với biết bao công trình hợp tác quý báu của các đồng nghiệp. Thành tích này thuộc về nhiều thế hệ các nhà khoa học nối tiếp nhau xây dựng và phát triển”.

Được mệnh danh là giáo sư lội đồng cùng dân, nhà khoa học nữ quê Bến Tre luôn trăn trở về sản xuất nông nghiệp nước nhà; về thách thức vô cùng to lớn khi nông nghiệp chiếm 68% tỷ trọng kinh tế nông thôn Việt Nam, đóng góp 79% cơ cấu kinh tế hộ nông dân nhưng năng suất lao động nông nghiệp rất thấp, thu nhập hộ của nông dân tăng rất chậm; dân cư nông thôn chiếm 70% dân số cả nước, nhưng chỉ chiếm 29 - 33% tỷ lệ chi phí tiêu dùng xã hội.

Tại diễn đàn trao Giải thưởng Trần Đại Nghĩa, nói về viễn cảnh phát triển nông nghiệp của Việt Nam, GS.TS.  Nguyễn Thị Lang nhấn mạnh: “Trong nông nghiệp, khoa học cây trồng và vật nuôi tuy đạt nhiều thành tựu rực rỡ, nhưng nông dân chắc chắn sẽ đối diện gay gắt với quyền sở hữu trí tuệ, thương mại hóa toàn cầu, sự cạnh tranh không cân sức giữa các nước giàu và nghèo trong chính sách trợ giá nông sản bất hợp lý của nước giàu. Nếu chúng ta không có những hợp tác thực sự, những giải pháp khoa học công nghệ sẽ trở nên vô nghĩa với các giải pháp đơn độc, không mang tính tổng thể, đa ngành”.

Hướng về quê nhà Bến Tre, tháng 2/2020, GS.TS Nguyễn Thị Lang đã thảo luận về kết quả trồng khảo nghiệm giống lúa chịu mặn HATRI 200 tại xã Mỹ Nhơn, huyện Ba Tri. Đây là giống lúa mới bà nghiên cứu dành làm quà tặng cho Bến Tre trước tình trạng ngập mặn xâm nhập ngày càng cao. HATRI 200 đang được Viện Nghiên cứu nông nghiệp công nghệ cao đồng bằng sông Cửu Long gửi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khảo nghiệm quốc gia. Nếu được Bộ đồng ý thì sẽ đưa vào sản xuất thử, đạt yêu cầu sẽ sản xuất giống. Bà cho biết: “Giống lúa HATRI 200 là giống lúa thơm dạng hình Japonica (hạt tròn) và năng suất cao lại phù hợp tại Bến Tre, hy vọng Bến Tre yêu thích”.

Giải thưởng Trần Đại Nghĩa là giải thưởng của Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam nhằm khích lệ và tôn vinh các nhà khoa học có thành tựu xuất sắc nhất về khoa học tự nhiên và công nghệ; trực tiếp tổ chức, triển khai ứng dụng các kết quả đó để đóng góp vào sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội và đảm bảo quốc phòng - an ninh của đất nước.

Năm 2019, Giải thưởng tôn vinh 4 công trình xuất sắc, trong đó, có công trình “Nghiên cứu chọn tạo giống lúa phục vụ đồng bằng sông Cửu Long” của GS.TS. Nguyễn Thị Lang.

Nguồn: http://weshub.vn/    theo báo hoilhpn.org.vn